Biện pháp phòng trừ Bọ xít muỗi gây hại trên cây Điều

Trên cây điều, ở giai đoạn kiến thiết cơ bản, bọ xít muỗi gây hại quanh năm vì cây ra lá liên tục; ở giai đoạn kinh doanh bọ xít muỗi gây hại nghiêm trọng nhất lúc cây ra chồi non, bung hoa và đậu quả, có thể làm thiệt hại hoàn toàn năng suất cây điều nếu không được phòng trừ kịp thời. Bài viết này cung cấp thông tin về đặc điểm nhận dạng, tập tính gây hại của bọ xít muỗi và các biện pháp phòng trừ hiệu quả, giúp bà con phòng từ tốt, giảm thiệt hại do bọ xít muỗi gây ra.

1. Đặc điểm hình thái

Trong vườn điều thường xuất hiện hai loại bọ xít muỗi gây hại. Loài thứ nhất bọ xít muỗi xanh (Helopeltis theivora Waterh) có đặc điểm đầu hơi xanh hoặc đen, phần lưng ngực có vệt ngang nâu vàng, bụng màu xanh cẩm thạch (Hình 1.a), ấu trùng có màu xanh lá mạ. Loài thứ hai bọ xít muỗi đỏ (Helopeltis antonii Sign) có phần đầu đen, phần lưng ngực màu đỏ (Hình 1.b), ấu trùng có màu đỏ.

a

b

c

d

Hình 1. Bọ xít muỗi xanh (a) và bọ xít muỗi đỏ (b) (Trần Công Khanh, 2016)

Vòng đời bọ xít muỗi từ 15 đến 30 ngày tuỳ vào điều kiện thời tiết (Hình 2). Bọ xít muỗi trưởng thành có thể sống trong vài tuần, dài từ 6,5 đến 8,5 mm, có gai nhọn phía giữa ngực, chân dài và mỏng manh. Con cái có thể đẻ 30-50 trứng. Trứng có màu trắng, dài khoảng 1mm, được đẻ rải rác hoặc thành cụm trên phiến lá, cuống lá non (Hình d), hoặc các bộ phận đang phát triển khác của cây, trứng nở sau một tuần.

Ấu trùng có hình thái giống như thành trùng, di chuyển rất nhanh, khi có tiếng động chúng thường trốn xuống mặt dưới của lá hoặc thả mình rơi xuống đất để trốn, thường cư trú trong những cây, bụi rậm xung quanh vườn, chích hút đọt non, lá non hoặc các bộ phận đang phát triển khác của cây, ấu trùng trải qua 5 tuổi với tổng thời gian là 10-16 ngày.

Hình 2. Vòng đời của Bọ xít muỗi

Hình 3. Trứng Bọ xít muỗi màu trắng được đẻ trên phiến lá điều non

2. Tập tính gây hại

Bọ xít muỗi thường xuất hiện chích hút nhựa ở các bộ phận non của cây vào sáng sớm và chiều mát. Những ngày âm u chúng có thể hoạt động cả ngày. Giai đoạn cây tập trung đâm chồi, lá non và ra hoa kết trái bọ xít muỗi gây hại nhiều.

Cả ấu trùng và thành trùng của bọ xít muỗi đều gây hại. Chúng chích vào các mô non (lá non, chồi non, hoa và trái non) để hút nhựa tạo ra các vết thương, tại các vết chích tiết ra các giọt nhựa trong suốt, lâu dần chuyển sang màu nâu đen, tạo thành các vết sẹo trên lá, trên trái, gây biến dạng trái (Hình 4). Nếu mức độ gây hại nặng làm khô chồi non, rụng lá, khô bông, rụng quả non hoặc gây chết cành. Vết thương do bọ xít muỗi chích cũng là điều kiện thuận lợi cho các dạng nấm bệnh tấn công, gây hại, ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển và năng suất vườn điều.

Hình 4. Các triệu chứng gây hại của bọ xít muỗi trên cây điều (a. trên chồi non, b. trên chồi hoa, c. trên quả non)

3. Các biện pháp phòng trừ bọ xít muỗi

• Tỉa cành, tạo tán sau thu hoạch, phát quang bụi rậm, thu gom, tiêu hủy những bộ phận gây hại của cây điều.
• Bảo vệ và duy trì các loại thiên địch của bọ xít muỗi như kiến đen, kiến vàng, bọ ngựa và nhện lớn bắt mồi. Trong đó, kiến vàng là thiên địch hữu hiệu nhất. Vì chúng ăn ấu trùng và bọ xít muỗi trưởng thành, có thể xua đuổi, ngăn cản bọ xít muỗi chích hút hoặc đẻ trứng nếu đạt mật số cao.
• Thăm vườn thường xuyên vào sáng sớm hay chiều tối, khi phát hiện bọ xít muỗi gây hại thì phun thuốc vào lúc sáng sớm hay chiều tối bằng Permecide 50EC (200-250 ml/200 lít nước), hoặc Brightin 4.0EC (120-150 ml/200 lít nước. Nếu mật số bọ xít muỗi cao nên kết hợp 1 trong 2 loại thuốc trên với Thiamax 25WG (40 g/200 lít nước).
• Xử lý vào các thời điểm: khi cây đang ra lá non, khi chồi hoa mới nhú và sau khi đậu trái non, mỗi đợt phun 1-2 lần cách nhau 7-10 ngày.

Cập nhật tháng 04.2022
Phòng NC&PTSP