Biện pháp phòng trừ bệnh đạo ôn hại lúa

Đối với bệnh đạo ôn thối cổ gié, ước tính cứ 10% gié bị nhiễm bệnh thì năng suất thất thu 6% và tỷ lệ hạt kém phẩm chất gia tăng 5%.

Ở miền Bắc, các vùng Hải Phòng, Thái Nguyên, Ninh Bình, Bắc Giang thường bị thiệt hại nặng. Ở ĐBSCL, đây cũng là bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất với hai cao điểm là khoảng cuối năm và tháng 5 – 6 dương lịch, nhất là ở các tỉnh An Giang, Cần Thơ, Kiên Giang...

Vụ lúa Hè Thu 2012, ở ĐBSCL đã có hơn 70.000 ha lúa bị bệnh đạo ôn. Tại nhiều nơi, nông dân phải phá bỏ, gieo sạ lại hàng trăm hecta lúa do bị nhiễm bệnh quá nặng với tỷ lệ bệnh trên 25%.

Trong vụ Đông Xuân 2012 – 2013, theo nhận định của Cục BVTV, bệnh đạo ôn lá và bệnh đạo ôn cổ bông tiếp tục phát sinh phát triển, cục bộ có một số diện tích bị nhiễm bệnh đạo ôn lá với tỷ lệ cao (>20%) trên những chân ruộng sạ dày, bón thừa phân đạm, gieo trồng giống nhiễm.

Theo Trung tâm BVTV phía Nam, vào thời điểm cuối tháng 1 năm 2013 toàn khu vực phía Nam có 56.818 ha lúa bị nhiễm bệnh bệnh đạo ôn lá và 4.675 ha nhiễm bệnh đạo ôn cổ bông với tỷ lệ bệnh phổ biến từ 5 đến 15%.

Các tỉnh có bệnh xuất hiện như Long An, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu, Vĩnh Long, Sóc Trăng, Đồng Tháp, Đồng Nai...

Chỉ riêng tại An Giang, có thời điểm bệnh đạo ôn lá đã lan rộng ra diện tích trên 22.318 ha, tăng hơn 2.000 ha so cùng kỳ của vụ Đông Xuân trước.

Tại Long An, diện tích nhiễm bệnh đạo ôn lá là 17.498 ha, tỷ lệ bệnh phổ biến 5 - 10%, tập trung trên lúa giai đoạn đẻ nhánh.

Tại miền Trung và Tây Nguyên, bệnh đạo ôn đang phát sinh gây hại trên lúa Đông Xuân cực sớm giai đoạn đẻ nhánh - đứng cái. Bệnh đạo ôn có khả năng xuất hiện đến cuối tháng 3 - 2013.

Tại các tỉnh miền Bắc, các giống lúa nhiễm đạo ôn vẫn đang được gieo trồng phổ biến trên đồng ruộng, trong khi đó thời tiết năm nay có nhiều diễn biến phức tạp, thuận lợi cho dịch hại phát sinh gây hại trên cây trồng.

1. Nguyên nhân gây bệnh đạo ôn hại lúa

Bệnh đạo ôn thường phát sinh mạnh khi trời nhiều mây (nắng dưới 2 giờ/ngày), mưa phùn, sương đêm, ẩm độ không khí trên 90%, nhiệt độ từ 18 – 20 độ C.

Bệnh cũng thường xảy ra trong giai đoạn đẻ nhánh, làm đòng, nhất là đối với những giống lúa mẫn cảm với bệnh.

Ngoài ra một số biện pháp canh tác không phù hợp cũng góp phần làm bệnh phát triển như sạ quá dày hoặc bón thừa đạm dẫn tới thừa acid amin tự do làm giảm tính chống chịu, cây lúa yếu ớt, tạo ra tiểu khí hậu thuận lợi cho bệnh.

Ở miền Bắc, trà lúa mùa muộn giai đoạn trổ - chín, hoặc vụ lúa Đông Xuân vào giai đoạn con gái - đứng cái - làm đòng là những cao điểm của bệnh trong năm. Ở miền Nam, bệnh phát sinh quanh năm nhưng gây hại nặng trong vụ Đông Xuân.

Khảo sát thực tế gần đây tại các vùng trồng lúa chủ yếu cho thấy tình hình thời tiết năm nay rất dễ làm bệnh đạo ôn/ cháy lá bùng phát. Bệnh do nấm Pyricularia oryzae gây ra. Bào tử này nảy mầm tốt nhất ở nhiệt độ: 24 - 28 độ C và có giọt nước. Nguồn nấm gây bệnh tồn tại chủ yếu trong rơm, gốc rạ, hạt lúa bị bệnh và cỏ dại trên ruộng như cỏ chỉ, cỏ mần trầu, cỏ cú...

2. Triệu chứng

Khi lúa bị nhiễm bệnh ở giai đoạn mạ - đẻ nhánh, bệnh hại chủ yếu trên lá (gọi là đạo ôn lá hay cháy lá). Lúc đầu vết bệnh chỉ nhỏ như đầu mũi kim, mầu xám xanh giống như bị nước sôi, sau chuyển sang mầu nâu, rồi lan rộng dần ra thành hình thoi, xung quanh màu nâu đậm, giữa màu xám trắng.

Nếu bị nặng, nhiều vết bệnh liên kết lại với nhau tạo thành mảng lớn, có thể làm lá bị khô cháy, cây lúa lụi tàn, gây thất thu năng suất nghiêm trọng.

Ngoài ra, nấm bệnh còn tấn công trên cổ bông (gọi là đạo ôn cổ bông hay thối cổ gié) làm cản trở việc vận chuyển chất dinh dưỡng từ cây lúa lên nuôi bông, nuôi hạt, hạt lúa sẽ bị lép lửng.

Nếu bệnh tấn công sớm có thể làm cho hạt lúa bị lép hoàn toàn, gây thất thu năng suất rất lớn. Vết bị bệnh lúc đầu có màu xám xanh, sau chuyển dần sang màu nâu, nâu đậm. Nếu ẩm độ không khí cao, chỗ vết bệnh sẽ mọc một lớp nấm mốc màu xám xanh, dễ bị gẫy, làm ruộng lúa trở nên xơ xác.

3. Biện pháp phòng trừ bệnh đạo ôn

Để phòng trừ bệnh đạo ôn, bà con cần áp dụng các biện pháp tổng hợp :

• Bà con nên cày vùi ngay sau khi thu hoạch để phân hủy rơm rạ sớm.
• Chọn giống ít mẫn cảm và xử lý hạt giống bằng thuốc trừ bệnh phổ rộng như AgriLife 100SL, tuyệt đối không lấy giống từ ruộng đã từng bị đạo ôn. - - Nên cải tạo hệ thông kênh mương bờ bao, tránh để ruộng khô nước khi bị bệnh.
• Giảm lượng giống bằng cách sạ thưa, sạ hàng với lượng giống dưới 100 kg/ha.
• Bón phân cân đối giữa đạm, lân và kali. Không bón quá nhiều phân đạm, nhất là thời kỳ cuối đẻ nhánh và trước sau trổ. Nên bón theo bảng so mầu lá lúa để cây lúa luôn khỏe mạnh, không bị tốt lốp, có sức chống đỡ với bệnh. –
• Không phun phân bón KNO₃ nuôi hạt khi bệnh đang lây lan. Bà con cần kiểm tra ruộng lúa thường xuyên để kịp thời phát hiện và có biện pháp phòng trị bệnh kịp thời. Nếu thấy ruộng bị bệnh, mà thời tiết đang phù hợp cho bệnh (trời lạnh, đêm và sáng sớm có nhiều sương mù, hoặc trời có mưa nhỏ xen kẽ, ban ngày trời âm u, ít nắng...) thì phải ngưng bón đạm, không để ruộng bị khô nước và tiến hành phun thuốc phòng bệnh kịp thời.
• Để đạt hiệu quả cao trong việc phòng trị bệnh đạo ôn, bà con nên sử dụng thuốc đặc trị đạo ôn Taiyou 20SC với hoạt chất thế hệ mới Fenoxanil.
• Taiyou 20SC có tác dụng ức chế lây nhiễm và chống phát sinh bào tử nấm nên có hiệu lực rất mạnh để đặc trị bệnh đạo ôn lá (cháy lá) và đạo ôn cổ bông (thối cổ gié) gây hại.
• Taiyou 20SC có tác dụng nội hấp mạnh, có thể di chuyển đến khắp các bộ phận của cây, chặn đứng nguồn bệnh và bảo vệ lá non nên có tác dụng phòng ngừa và trừ bệnh đạo ôn với hiệu quả rất cao ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây lúa từ khi gieo sạ đến thu hoạch.
• Taiyou 20SC còn có khả năng tăng cường sản sinh Phytoalexin để tăng sức đề kháng bệnh, tránh bệnh tái phát. Đây cũng là loại thuốc có dạng huyền phù đậm đặc (SC), hiệu quả phòng trừ bệnh tốt hơn so dạng EC hay WP cùng hoạt chất.
• Taiyou 20SC có khả năng bám dính tốt, không sợ bị mưa rửa trôi và lưu dẫn vào bên trong cây tốt hơn nhờ kích thước hạt thuốc nhỏ với 80% chỉ từ 1 µm – 5 µm, hiệu quả tồn lưu kéo dài. Thuốc không gây bụi, đặc biệt là không có dung môi có nguồn gốc dầu hỏa nên độc tính giảm đi rất nhiều.
• Đối với đạo ôn lá, bà con cần phun phòng ngừa hoặc phun khi bệnh vừa chớm xuất hiện với liều lượng 20-25 ml/bình 16 lít, tương đương với 20 bình/ha. Khi bệnh phát triển nặng hoặc khi điều kiện thời tiết thuận lợi có thể làm cho bệnh phát triển, bà con nên phun lại lần hai sau lần phun thứ nhất 7 – 10 ngày.
• Đối với bệnh đạo ôn cổ bông, bà con cần phun phòng khi bông lúa vừa nhú khỏi bẹ lá đòng. Nếu thời tiết ẩm, sáng sớm nhiều sương mù, bà con cần phun lần 2 khi bông lúa trổ khỏi lá đòng khoảng 80 – 90%. Liều lượng cũng dùng 20 – 25 ml/bình 16 lít.
• Để tăng cường hiệu lực phòng bệnh tốt hơn, bà con có thể hỗn hợp :
• Taiyou 20SC với Hợp Trí Casi (20 ml + 20 ml/ bình 16 lít), giúp lúa chắc khỏe, lá cứng thẳng, tăng đề kháng bệnh, tăng hiệu quả phòng trị đạo ôn lá, cổ lá, cổ bông, ngăn chặn bệnh tái phát phải phun xịt nhiều lần.
• Taiyou 20SC với AgriLife + Keviar (20 ml + 15 ml+ 15ml / bình 16 lít) để phòng trị đạo ôn cổ bông, đạo ôn hạt và bệnh lem lép hạt.
• Taiyou 20SC với AgriLife 100SL(20 ml + 20 ml/ bình 16 lít) trong trường hợp trên ruộng bị bệnh đạo ôn và bệnh do vi khuẩn gây hại (bạc lá vi khuẩn, thối bẹ vi khuẩn hay lem lép hạt do vi khuẩn).

Nếu bà con nông dân nhận dạng đúng bệnh và áp dụng phương pháp phòng trừ đạo ôn có hiệu quả thì sẽ giảm tối đa thiệt hại do bệnh gây ra, đảm bảo năng suất chất lượng lúa, có được một mùa vàng bội thu.